دیسک کمر چیست و چگونه درمان می‌شود؟

دیسک کمر یکی از پرتکرارترین مشکلات ستون فقرات و یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ارتوپدی است. ستون فقرات شامل ۳۳ مهره است که بین آنها دیسک‌های اسفنجی وجود دارند و نقش مهمی در عملکرد ستون فقرات را ايفا می‌کنند. دیسک‌های بین مهره‌ها به‌عنوان ضربه‌گیر عمل .می‌کنند و باعث می‌شوند، حرکت در هر جهتی امكان پذير و شدنی باشد.

دیسک کمر دارای دو بخش هسته و حلقه می‌باشد. بخش هسته یک مرکز نرم و ژله‌ مانند است و حلقه در قسمت بیرونی قرار دارد و سخت و لاستیکی است. زمانی که دیسک شکسته شود یا آسیب دیده شود، باعث بروز مشکلات زیادی از جمله فشار به عصب می‌شود. در این شرایط، کمردردهای شدید ایجاد خواهد شد و حتی ممکن است درد به پاها گسترش پیدا کند. مشکلات در دیسک به دو شکل بروز پیدا می‌کند:

• دیسک برآمده  (disc protrusion)
• فتق دیسک (Disc herniation)

دیسک برآمده

     دیسک برآمده (disc protrusion)، یکی از مشکلاتی است که در بهترین حالت حداقل کمردرد و باعث بروز تحریک و یا موجب فشار بر روی ستون فقرات و در بدترین حالت خود درد عصبی، تنگی نفس و کاهش عملکرد حرکتی را ایجاد می‌کند. در این حالت، بخش نرم و توده‌ای دیسک، از ابعاد معمول خارج شده و فشار بیشتری بر روی عصب‌های اطرافیان یا شیتون فقرات می‌آورد.

در بعضی از موارد، دیسک برآمده می‌تواند بدون علائم آسیب دیده و مانعی برای کارکرد عادی ستون فقرات نباشد. اما در مواردی که دیسک برآمده علائمی ایجاد می‌کند، شامل دردهای کمر، درد عصبی، تنگی نفس و کاهش عملکرد حرکتی، درمان شامل تجویز داروها، فیزیوتراپی، درمان فیزیکی و در بعضی موارد جراحی می‌باشد.

به طور کلی، دیسک برآمده ممکن است در هر سطحی از ستون فقرات اتفاق بیفتد، اما بیشتر در مناطق گردن و کمر رخ می‌دهد. بعضی از علل دیسک برآمده شامل تصادفات، جراحت، کارهای سنگین و ضربه‌های شدید در ستون فقرات می‌شوند. اگر علائم ذکر شده در شما بروز پیدا کرده است، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید و پس از تشخیص، به دنبال بهترین روش درمان باشید

.بیشتر بدانید: هزینه نوار عصب و عضله کمر در سال 1402

فتق دیسک

فتق دیسک (Disc herniation) نیز به عنوان Herniated Disc شناخته می‌شود و به زمانی اشاره دارد که بخشی از دیسک کمر یا گردن، ظاهراً از محدوده عادی خود خارج شده و به دنبال آن، فشار برروی بخش‌های مجاور دیسک نیز افزایش می‌یابد؛ که این موضوع باعث درد، تنگی نفس و عدم حرکتی می‌شود که از جمله مشکلات بیماران در این نوع بیماری است.

علائم یک فتق دیسک به سطوح کالبدی دیسک که دارای مواد لومیناسیونی هستند و افرادی که با این مشکل مواجه می‌شوند، بستگی دارد. علائم بسیاری زیادی در فتق دیسک موثر هستند که اگر بخواهیم آنها را به صورت خلاصه ذکر کنیم به شرح زیر است:

بیرون زدن دیسک در سطح L4-L5 از رایج‌ترین شکل‌های بروز دیسک است. بیماران که با این مشکل مواجه شدند ممکن است علایم زیر را تجربه کنند:

1. کمردرد: درد کمری رایج‌ترین علائم بیماران با بیرون زدن دیسک است. درد ممکن است به صورت شدید و شبانه‌روزی یا به صورت حاد و موقتی حاصل شود.
2. ناتوانی حرکتی: برخی بیماران ممکن است ناتوانی در حرکت کردن بخش‌هایی از بدن خود، به خصوص پاها و پایین بدن، تجربه کنند.
3. سستی عضلانی: برخی بیماران با بیرون زدن دیسک در سطح L4-L5 ممکن است سستی گروه عضلانی پا و شکم تجربه کنند که باعث می‌شود حرکت بهتری نسبت به خود راه ندهند.

در مجموع، لازم است به یاد داشته باشید که هر بیمار با بیرون زدن دیسک L4-L5، سایر علائم را تجربه نمی‌کند و ممکن است علائم متفاوتی را تجربه کند. همچنین، برخی از علائم ممکن است شدید بوده و در برخی موارد مسائل مانند سن بیمار و سوابق پزشکی، درمان بیشتری نیاز باشد.

    به دلیل تاثیر فتق دیسک بر روی دو عصبی که از ستون فقرات سرچشمه می‌گیرند و تا انتهای پا ادامه دارند، علائمی مثل درد سیاتیک به وجود می‌آید که علائم آن بسیار مشابه علائم دیسک کمر است. بنابراین، اصطلاح سیاتیک به دو عصب اشاره دارد که تحت فشار فتق دیسک قرار گرفته و در نتیجه، علائمی مانند درد و تورم پا را ایجاد می‌کند.

نوار عصب چشم چیست

این ویدیو می‌تواند به شما کمک کند تا بهتر با مشکل دیسک کمر آشنا شوید.

https://headache-clinic.ir/wp-content/uploads/2024/01/دیسک-کمر-و-توضیحاتی-در-رابطه-با-آن.mp4

درد سیاتیک چیست؟

    به دلیل تاثیر فتق دیسک بر روی دو عصبی که از ستون فقرات سرچشمه می‌گیرند و تا انتهای پا ادامه دارند، علائمی مثل درد سیاتیک به وجود می‌آید که علائم آن بسیار مشابه علائم دیسک کمر است. بنابراین، اصطلاح سیاتیک به دو عصب اشاره دارد که تحت فشار فتق دیسک قرار گرفته و در نتیجه، علائمی مانند درد و تورم پا را ایجاد می‌کند.

 تشخیص دیسک کمر

با توجه به معاینه فیزیکی و شرح حال بیمار، پزشک می‌تواند فتق دیسکی را تشخیص دهد. در تاریخچه درمانی بیمار، علائم درد، تعداد و شدت دردها در یک روز، علائم‌های همراه با درد (مانند بی‌حسی پاها)، داروهای استفاده شده و یا ضربات احتمالی، تحت بررسی قرار می‌گیرند.

برای صحت تشخیص و تعیین محل دقیق فتق دیسکی و فشار به عصب‌ها، پزشک می‌تواند از تصویربرداری و آزمایش‌های تشخیصی‌ مانند آزمایش خون استفاده کند. همچنین، پزشک ممکن است از پرسش‌نامه‌های تخصصی جهت بررسی بیشتر علائم‌ درمانی بیمار استفاده کند.

در نهایت، با تشخیص درست و مشخص شدن محل فتق دیسک و فشار به عصب‌ها، پزشک می‌تواند درمان مناسبی را برای بیمار شروع کند.

تشخیص از روی نوع درد کمر

اگر پس از برداشتن اجسام سنگین یا انجام کارهای سنگین به درد کمر دچار می‌شوید، این ممکن است ناشی از اسپاسم عضلات دور کمر باشد. در این حالت، کمردرد شما به دلیل انقباض ناگهانی عضلات کمر و نه دیسک بین مهره‌های کمر است. اغلب کمر دردهای ناشی از اسپاسم عضلانی در یک تا دو روز کاهش می‌یابند و در عرض چند روز بهبود کامل می‌کنند. با این حال، اگر درد کمر شما به یک میزان قابل توجه کاهش نیابد و همچنان ادامه داشته باشد، احتمالا دلیل اصلی درد کمر مربوط به دیسک کمر است.

تشخیص درد سیاتیکی

فتق دیسک کمر و فشار دیسک بر روی عصب سیاتیک، یکی از اصلی‌ترین علل درد سیاتیکی است. درد سیاتیک، با انتشار درد تیرکشنده از کمر به پشت باسن، ران یا ساق پا تشخیص داده می‌شود. دردهای تیرکشنده و ارجاعی معمولا با سوزش و خواب‌رفتگی همراه هستند. با این حال، ممکن است درد سیاتیکی پس از مدتی کاهش یابد اما بیمار هنوز احساس ضعف در پا داشته باشد که یکی از علائم دیسک کمر در پاها است. پس بنابراین، چنانچه به احساس ضعف در پا بدون هیچ گونه دردی دچار شدید، باید علائم خود را به پزشک اطلاع دهید. این علائم ممکن است پس از درمان درد سیاتیکی باقی بمانند و نشانگر بیماری دیسک کمر باشند.

بیشتر بدانید: بهترین دکتر درمان دنبالچه در تهران

تشخیص با نوار عصب و عضله

استفاده از نوار عصب و عضله یا EMG-NCV، به پزشک ای اجازه را می‌دهد تا برای تشخیص فشار وارد شده بر ریشه‌های عصبی، بررسی دقیق‌تری را انجام دهد.نوار عصب و عضله می‌تواند به پزشک کمک کند تا بداند فشار دیسک کمر روی کدام ریشه عصبی وارد می‌شود و چه میزان فشار وجود دارد. این آزمایش همچنین در تشخیص علائم پوسیدگی عصب ناشی از فشار دیسک کمر یا گردن موثر است.

میلوگرام(Myelogram)

آنژیوگرافی کانال نخاع، یک روش تصویربرداری است که با استفاده از تزریق رنگ به کانال نخاع، ساختار آن در اشعه‌ی ایکس قابل مشاهده می‌شود. با این روش، امکان دارد که جریان خون در کانال نخاع و همچنین بتوان بسته شدن یا سد شدن کانال نخاع را شناسایی کرد.

ام ار آی (MRI)

تصویرگری کامل مغناطیسی (MRI)، برای ارزیابی دقیق و حساس ساختار و عصب‌های استخوانی فقرات از توازن، قرارگیری، ارتفاع و نمای کلی دیسک استفاده می‌شود. این روش تصویربرداری به منظور تشخیص عوارض در ستون فقرات، عصب‌ها، دیسک و سایر بخش‌های مهم بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد

درمان دیسک کمر

    درمان دیسک کمر با روش‌های مختلف انجام می‌شود و بسته به شدت درد و میزان آسیب دیدگی دیسک، از روش‌های غیرجراحی و جراحی استفاده می‌شود. در صورتی که در مراحل اولیه به پزشک مراجعه شود و شدت درد بسیار زیاد نباشد، معمولا از روش‌های غیرجراحی برای درمان استفاده می‌شود. یکی از ساده‌ترین روش‌های غیرجراحی برای درمان دیسک کمر، استراحت کردن است. در نحوه استراحت کردن، استراحت کوتاه مدت و با استفاده از تشک مناسب و صحیح، توصیه می‌شود. علاوه بر استراحت، تجویز دارو و فیزیوتراپی نیز به عنوان روش‌های غیرجراحی برای درمان دیسک کمر به کار می‌روند.

1. داروهای ضد التهاب: داروهای ضدالتهاب عموما به پروسه‌ی انقباض و التهاب کمک می‌کنند و به موقع مصرف آن‌ها می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
2. فیزیوتراپی: در برخی موارد، فیزیوتراپی به جرات بهترین راه درمان دیسک کمر در دوران نخستین بیماری است. تمرینات فیزیوتراپی شامل تمرینات تقویتی، تمرینات رفع فشار، تمرینات کشش و تمرینات اصطکاکی می‌شود.
3. مداوای آسیب به کمر: آسیب به کمر می‌تواند باعث ایجاد درد، تورم و مشکلاتی دیگر در آن ناحیه شود. بنابراین، درمان آسیب به کمر از جمله خوابیدن همواره روی یک سطح ارتغاطی که شامل یک تشک، کارتن یا سایر سازمان‌های دیگر می‌باشد می تواند ساختار کمر و رفع درد در آن دانه راکارآمدتر کند.

این روش‌ها بنابراین، در کاهش شدت درد و بهبود عملکرد افرادی که دچار دیسک کمر هستند بسیار مفید می‌باشند. در هر صورت، قبل از شروع به درمان، بهتر است با پزشک خود در مورد گزینه های درمانی صحیح برای شما مشورت کنید.

جراحی برای درمان دیسک کمر

   

در صورتی که دچار دیسک کمر خفیف شده‌اید و علائم آن با استفاده از درمان‌های غیرجراحی، مشابه مواردی که قبلا بیان شد، کنترل شود و شدت درد شما بطور مرتب کاهش یابد، لزوما نیازی به جراحی دیسک کمر نیست. با این حال، در صورتی که شدت درد شما افزایش یابد، نشان‌هایی مانند فشار به عصب‌های نخاع، کاهش حس در اندام‌ها، مشکلات در کنترل مثانه و روده، برجسته شدن علائم بی‌حسی به نقص عملکرد و یا ضعف عضلات ایجاد شود، جراحی دیسک کمر به عنوان گزینه‌ای آخر برای شما باقی می‌ماند.

رژیم غذایی مناسب برای دمان دیسک کمر

رژیم غذایی مناسب و سالمی، می‌تواند بهبود و بهبود یافتن از درد دیسک کمر کمک کند. دیسک کمر به فرآیند ترکیب ابعاد فیزیکی، شیمیایی و بیوشیمیایی نخاعی، فضای بافتی، سطح تماس بین دیسک و مهره، تعداد ستون فقرات و رفتار بتن در صفحات جلو، عضلات پشتی و مقاومت برمی‌گردد و بنابراین برخی از خواص تغذیه‌ای می‌توانند برای کاهش درد در این بیماری مفید باشند.

پروتئین ها: پروتئین در بدن به ایجاد بافت های بدن و توابع ضروری در شفافیت تجزیه و تحلیل کمک می کند. توصیه می شود مقدار قابل توجهی پروتئین (حداقل 10 درصد و حداکثر 20 درصد) در دیت ها به خوراکی داده شود. چند نمونه از مواد غذایی پروتئینی: گوشت های کنجاله دار، ماهی ها، تخم مرغ، لوبیای سبز، لوبیا، نخود و آجیل ها.

آنتی‌اکسیدان‌ها: آنتی‌اکسیدان‌ها از تأثیر فضای بافتی و نخاعی بر ضد اکسایش جلوگیری کرده و به کاهش التهاب و پایین آوردن سایر شایعات زیادی مثل بیماری سیستم شایعات تنفسی و بیماری‌های قلبی-عروقی کمک می کند. فراوانی ویتامین‌های آ، سی و ای، مگنزیم، سلنیوم و ترکیب بتاکاروتن با این مواد غذایی بیشتر بیانی می‌یابد. توصیه می‌شود میزان مصرف ماکرونوتریشن از مواد غذایی حداقل سه بار در هفته به مقدار کافی مورد استفاده قرار گیرد. مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان شامل میوه ها با پوست، سبزیجات، کلم، شلغم، شوفان، نخود، بادمجان، پنیر نیمه چرب و سیر می باشد.

ویتامین ضروری دیگر: برخی از نوع ویتامین ها به بهبود وضعیت درد دیسک کمر کمک می کند. برخی از نمونه های ویتامینی: ویتامین B6، ویتامین D3 و ویتامین C. سایر غذاهای غنی از ویتامین ها عبارتند از مرغ، تخم مرغ، فلفل خام، پرتقال، شیر، محصولات لبنی غنی، ماهی ها، استخوان دوز استخوان دوز و کلاه آفتابی.

چربی ها: چربی های موجود در مواد غذایی ماهی ها، گردو و روغن زیتون می‌تواند به بیشتر کمک کند برای کاهش درد دیسک کمر و بهبود و درمان آن. بهترین نوع چربی‌ها برای مصرف این با ساتوریشیتیار مثل موادغذایی هویج، سبزیجات، ماکارونی، نان شیرین است.

بدن نیاز به فیبر دارد: مصرف گیاهان و محصولات غذایی با فیبر بالا می‌تواند باعث برطرف شدن مشکلات مربوط به سیستم گوارشی و جلوگیری از دیسک کمر و همچنین کنترل وزن شود. مواد غذایی مانند سبزیجات، حبوبات، نخود، لوبیا، آرد کامل، سبوس‌کنجد، غلات و سبوس گندم برترین نمونه‌های کسب فیبر هستند.

به عنوان یک پیشنهاد، برای بهبود وضعیت درد دیسک کمر، ممکن است لازم باشد که با یک متخصص تغذیه مشورت کنید و رژیم غذایی مناسب برای شما را تنظیم کنید. همچنین توصیه می‌شود تا صبحانه، ناهار و شام و بین‌وعده‌ها بر اساس سه نوع غذای اصلی شامل مواد غذایی پروتئینی، سبزیجات و میوه تقسیم کنید.

چطور می‌توانیم از دچار شدن به بیماری دیسک کمر جلوگیری کنیم؟

در حال که هرگز به صورت کامل و قطعی نمی‌توان از بیماری دیسک کمر جلوگیری کرد اما خب با رعایت نکات زیر می‌توانید از بروز آن جلوگیری کنید و یا حداقل آن را عقب بی‌اندازید.

در نتیجه

نادرست است که همیشه درد کمر ناشی از آسیب دیسک بین مهره‌های ستون فقرات باشد. برخی موارد ممکن است ناشی از عوامل دیگری مانند ضعف و تنگی عضلات پشت، کمربندی نادرست، اختلال در عصب های ستون فقرات و غیره باشد. بنابراین، در صورتی که شما احساس علائم درد در قسمت انتهای ستون فقرات دارید، بهتر است حتماً به دکتر فوق تخصص ارتوپدی یا پزشک فوق تخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تا تشخیص دقیقی برای درمان درست بیابید.

برای شناخت بهتر دیسک کمر و جلوگیری از آسیب دیدن و پیشگیری از دچار شدن به دیسک کمر ما و همکارانمان این مقاله را در سایت ویستان نوشته‌ایم و امیدواریم که برای شما کاربردی باشد. ممنون که تا پایان این مقاله با ما همراه بودید.