فهرست مطالب
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی وقتی اتفاق میافتد که جریان خون به یک قسمت از مغز به طور ناگهانی قطع شود. این امر میتواند به دلیل انسداد یا پارگی رگهای خونی باشد. در صورت عدم دریافت جریان خون کافی، سلولهای مغزی شروع به آسیب دیدن و مرگ میکنند. سکته در مغز، که به آن حادثه مغزی-عروقی یا استروک نیز گفته میشود، زمانی رخ میدهد که جریان خون به بخشی از مغز مسدود شود یا یک رگ خونی در مغز پاره شود . این امر میتواند منجر به از دست دادن عملکردهایی شود که توسط آن بخش از مغز کنترل میشوند، مانند توانایی حرکت یک طرف بدن، صحبت کردن یا دیدن.
انواع سکته مغزی چیست؟
دو نوع کلی سکته در مغز وجود دارد: سکته مغزی ایسکمیک و همچنین سکته مغزی هموراژیک. در زیر هر یک از این سکته ها را به طور کاملتر توضیح میدهیم:
1. سکته مغزی ایسکمیک:
این نوع سکته ، که حدود 85 درصد از تمام سکتهها را تشکیل میدهد، به دلیل انسداد جریان خون به بخشی از مغز ایجاد میشود. این انسداد میتواند ناشی از موارد زیر باشد:
- لخته خونی: شایعترین علت سکته ایسکمیک، لخته خونی است که در شریان مغزی ایجاد میشود. این لخته میتواند از محل دیگری در بدن، مانند قلب یا شریان کاروتید در گردن، جدا شده و به مغز سفر کند (آمبولی). یا ممکن است در داخل شریان مغزی به دلیل تجمع پلاک (آترواسکلروز) ایجاد شود.
- تنگی شریان: تصلب شرایین، که باعث سفت و باریک شدن شریانها میشود، میتواند جریان خون به مغز را کاهش دهد و خطر سکته را افزایش دهد.
- کاهش جریان خون: در برخی موارد، سکته مغزی ایسکمیک میتواند ناشی از کاهش جریان خون به مغز باشد، حتی اگر انسداد خاصی وجود نداشته باشد. این امر میتواند به دلیل افت فشار خون، کم خونی یا سایر شرایطی باشد که بر گردش خون تأثیر میگذارند.
انواع سکته مغزی ایسکمیک:
سکته مغزی ایسکمیک نیز دو نوع اصلی دارد:
- سکته مغزی ترومبوتیک: این نوع سکته زمانی اتفاق میافتد که لخته خونی در داخل شریان مغزی تشکیل شود.
- سکته مغزی آمبولیک: این نوع سکته زمانی اتفاق میافتد که لخته خونی از محل دیگری در بدن جدا شده و به مغز سفر کند.
علائم سکته مغزی ایسکمیک:
علائم سکته مغزی ایسکمیک میتواند ناگهانی و شدید باشد و به ناحیه مغز آسیب دیده بستگی دارد. برخی از شایعترین علائم عبارتند از:
- بیحسی یا ضعف ناگهانی در صورت، بازو یا پا، به خصوص در یک طرف بدن
- احساس گیجی در سر، مشکل در بیان کلمات و یا درک گفتار
- مشکل در راه رفتن، حفظ تعادل یا سرگیجه
- یک طرف صورت ناگهانی افتاده است
- تاری دید در یک یا هر دو چشم
- سردرد مخصوصا به طور ناگهانی و شدید بدون علت مشخص
2. سکته مغزی هموراژیک:
این نوع سکته مغزی زمانی اتفاق میافتد که رگ خونی در مغز پاره شود و خون به داخل بافت مغز نشت کند. خونریزی میتواند به سلولهای مغزی آسیب برساند و همچنین میتواند باعث افزایش فشار در جمجمه شود. سکته هموراژیک هم دو نوع اصلی دارد:
- خونریزی داخل مغزی (ICH): این نوع سکته مغزی شایعترین نوع سکته هموراژیک است و زمانی اتفاق میافتد که یک رگ خونی کوچک در داخل مغز پاره شود.
- خونریزی (SAH): سطح مغزاین نوع سکته زمانی اتفاق میافتد که یک رگ خونی در سطح مغز پاره شود و خون به فضای بین مغز و جمجمه نشت کند.
روش های تشخیص سکته مغزی
هنگامی که فردی دچار علائم سکته مغزی میشود، تشخیص سریع و دقیق برای دریافت درمان مناسب و به موقع ضروری است. در اینجا برخی از روشهای رایج برای تشخیص سکته آورده شده است:
1. معاینه فیزیکی:
پزشک با معاینه فیزیکی بیمار، از جمله بررسی علائم حیاتی، قدرت عضلانی، حس و بینایی، شروع میکند. آنها همچنین ممکن است به دنبال علائم افتادگی صورت، مشکل در صحبت کردن یا راه رفتن باشند.
2. سابقه پزشکی:
پزشک در مورد سابقه پزشکی بیمار، از جمله هر گونه بیماری زمینهای، داروهایی که مصرف میکند و سابقه خانوادگی سکته مغزی سؤال خواهد کرد.
3. آزمایشهای تصویربرداری:
پزشک ممکن است آزمایشهای تصویربرداری مانند CT اسکن یا MRI مغز را تجویز کند. این آزمایشها میتوانند تصاویر دقیقی از مغز ایجاد کنند که به پزشک کمک میکند تا سکته را تأیید کند، نوع و محل سکته را تعیین کند و هرگونه آسیب مغزی را ارزیابی کند.
4. آنژیوگرافی:
در برخی موارد، ممکن است آنژیوگرافی انجام شود. این یک روش تصویربرداری تهاجمی است که در آن یک ماده کنتراست به داخل شریانهای مغز تزریق میشود تا جریان خون را نشان دهد. آنژیوگرافی میتواند برای شناسایی انسداد یا خونریزی در شریانهای مغزی استفاده شود.
5. آزمایش خون:
آزمایش خون ممکن است برای بررسی علائم عفونت، کم خونی یا سایر شرایطی که میتوانند علائمی مشابه سکته ایجاد کنند، انجام شود.
EEG فعالیت الکتریکی مغز را ثبت میکند. این آزمایش گاهی اوقات برای کمک به تمایز بین سکته مغزی و سایر اختلالات عصبی مانند تشنج استفاده میشود.
تشخیص افتراقی:
در برخی موارد، علائم سکته مغزی ممکن است شبیه سایر اختلالات عصبی مانند میگرن، افت قند خون یا تشنج باشد. پزشک با انجام معاینه فیزیکی، بررسی سابقه پزشکی بیمار و انجام آزمایشهای لازم، سکته را از سایر علل احتمالی علائم جدا میکند.
اهمیت تشخیص سریع:
تشخیص سریع و دقیق سکته برای دریافت درمان مناسب و به موقع ضروری است. درمان سریع میتواند به کاهش آسیب مغزی، بهبود احتمال بهبودی کامل و کاهش خطر ناتوانی بلندمدت کمک کند.
اگر شما یا کسی که میشناسید علائم سکته مغزی را تجربه میکنید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. هر ثانیه که میگذرد، سلولهای مغزی بیشتری ممکن است آسیب ببینند.
در مرکز تخصصی مغز و اعصاب ویستان در تهران با پزشکان مجرب و متخصص در خدمت شما عزیزان برای درمان انواع بیماری های مغز و اعصاب هستیم.
7 علامت رایج برای سکته مغزی
معمولا سکته با علائم مختلفی همراه است که در جدول زیر به برخی از رایج ترین آنها می پردازیم:
ردیف | علامت | توضیح |
1 | بیحسی یا ضعف ناگهانی در صورت، بازو یا پا، به خصوص در یک طرف بدن | این میتواند ناشی از ضعف ناگهانی در یک طرف صورت، افتادگی پلک یا مشکل در بلند کردن بازو یا پا باشد. |
2 | گیجی، مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار | فرد ممکن است گیج به نظر برسد، کلمات را اشتباه تلفظ کند یا در درک آنچه دیگران میگویند مشکل داشته باشد. |
3 | مشکل در راه رفتن، حفظ تعادل یا سرگیجه | فرد ممکن است هنگام راه رفتن مشکل داشته باشد، احساس سرگیجه کند یا تعادل خود را از دست بدهد. |
4 | یک طرف صورت ناگهانی افتاده است | یک طرف صورت ممکن است افتاده به نظر برسد، به خصوص در هنگام لبخند زدن. |
5 | تاری دید در یک یا هر دو چشم | فرد ممکن است در یک یا هر دو چشم تاری دید داشته باشد. |
6 | سردرد ناگهانی و شدید بدون علت مشخص | این نوع سردرد اغلب به عنوان “بدترین سردرد زندگی” توصیف میشود. |
7 | مشکل ناگهانی در بلع یا کنترل مدفوع | فرد ممکن است در بلعیدن غذا یا نوشیدنی یا در کنترل مثانه یا روده مشکل داشته باشد. |
توجه: اینها فقط برخی از شایعترین علائم سکته مغزی هستند. سکته میتواند علائم دیگری نیز داشته باشد یا اصلاً علائمی نداشته باشد. اگر شما یا کسی که میشناسید هر یک از این علائم را تجربه میکنید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. سکته یک اورژانس پزشکی است و درمان سریع میتواند به کاهش آسیب مغزی و بهبود احتمال بهبودی کامل کمک کند.
اگر هر کدام از این علائم را دارید به شما پیشنهاد می کنیم گه هر چه سریعتر به پزشکان متخصص مغز و اعصاب مجرب ما در مرکز تخصصی ویستان مراجعه نمایید.
علت ایجاد سکته مغزی چیست؟
وقتی جریان خونی که به مغز وارد می شود به طور ناگهانی در یک قسمت از آن قطع شود ،سکته رخ داده است. این امر میتواند به دلیل انسداد یا پارگی رگهای خونی باشد. در صورت عدم دریافت جریان خون کافی، سلولهای مغزی شروع به آسیب دیدن و مرگ میکنند.
دو نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد:
- سکته مغزی ایسکمیک: این نوع سکته مغزی شایعترین نوع است و زمانی اتفاق میافتد که لخته خونی جریان خون را در شریان مغزی مسدود کند.
- سکته مغزی هموراژیک: این نوع سکته مغزی زمانی اتفاق میافتد که رگ خونی در مغز پاره شود و خون به داخل بافت مغز نشت کند
عوارض ناشی از سکته مغزی
عوارض سکته میتواند از خفیف و موقت تا شدید و دائمی متغیر باشد. شدت عوارض به نوع سکته ، ناحیه مغز آسیبدیده و مدت زمان محرومیت از جریان خون بستگی دارد.
در اینجا برخی از عوارض شایع سکته آورده شده است:
1. فلج یا ضعف: سکته میتواند به قسمتی از مغز که مسئول کنترل حرکت است آسیب برساند و در نتیجه باعث فلج یا ضعف در صورت، بازو یا پا در سمت آسیبدیده شود. این فلج میتواند جزئی یا کامل باشد و ممکن است موقت یا دائمی باشد.
2. مشکلات گفتاری و زبانی: سکته مغزی میتواند به ناحیهای از مغز که مسئول تولید و درک زبان است آسیب برساند و در نتیجه باعث مشکل در صحبت کردن، خواندن یا نوشتن شود. این مشکلات میتوانند شامل آفازی (ناتوانی در صحبت کردن یا درک گفتار)، دیسارتیری (مشکل در تولید گفتار) و آپراکسی (ناتوانی در برنامهریزی حرکات لازم برای صحبت کردن) باشد.
3. مشکلات بینایی: سکته میتواند به قسمتی از مغز که مسئول بینایی است آسیب برساند و در نتیجه باعث تاری دید، دوبینی یا از دست دادن بینایی در یک یا هر دو چشم شود.
4. مشکلات حرکتی: سکته میتواند به قسمتی از مغز که مسئول هماهنگی و تعادل است آسیب برساند و در نتیجه باعث مشکل در راه رفتن، سرگیجه یا از دست دادن تعادل شود.
5. مشکلات شناختی: سکته میتواند به بخشهایی از مغز که مسئول حافظه، تفکر و تمرکز هستند آسیب برساند و در نتیجه باعث مشکل در حافظه، قضاوت، حل مسئله و برنامهریزی شود.
6. مشکلات عاطفی: سکته میتواند به قسمتی از مغز که مسئول تنظیم خلق و خو است آسیب برساند و در نتیجه باعث افسردگی، اضطراب یا تغییرات خلقی شود.
7. درد: برخی از افراد پس از سکته دچار درد، به خصوص در ناحیه آسیبدیده مغز میشوند. این درد میتواند تیز، سوزش یا تیراندازی باشد.
8. تشنج: سکته میتواند باعث آسیب به بافت مغزی شود که منجر به تشنج شود.
9. کما: در موارد شدید، سکته میتواند منجر به کما شود که وضعیتی است که در آن فرد از هوشیاری و پاسخگویی به محیط اطراف خود بیخبر است.
10. مرگ: سکته مغزی یکی از شایعترین علل مرگ و میر است.
مهم است که به خاطر داشته باشید که این فقط یک لیست کلی از عوارض سکته است. هر فرد ممکن است عوارض متفاوتی را تجربه کند.
اگر شما یا کسی که میشناسید سکته را تجربه کرده است، مهم است که در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا درمان مناسب را دریافت کنید. درمان زودهنگام میتواند به بهبود احتمال بهبودی کامل و کاهش خطر عوارض طولانیمدت کمک کند.
سکته مغزی برای بار سوم
سکته برای بار سوم، که به عنوان سکته مغزی مکرر یا سکته مغزی مجدد شناخته میشود، زمانی اتفاق میافتد که فردی که قبلاً سکته را تجربه کرده است، سکته دیگری را تجربه میکند.
خطر سکته مغزی مجدد بعد از اولین سکته بالا است، به خصوص در چند ماه اول. در واقع، حدود 10 تا 15 درصد از افراد در 3 ماه اول پس از اولین سکته مغزی سکته دیگری را تجربه میکنند. این خطر با گذشت زمان کاهش مییابد، اما همچنان در افرادی که سکته مغزی را تجربه کردهاند، بیشتر از افراد عادی است.
عوامل خطر سکته مغزی مجدد:
- سن: خطر سکته مغزی مجدد با افزایش سن افزایش مییابد.
- نوع سکته مغزی: افراد مبتلا به سکته ایسکمیک در مقایسه با سکته هموراژیک، در معرض خطر بیشتری برای سکته مغزی مجدد هستند.
- سابقه خانوادگی سکته مغزی: اگر سابقه خانوادگی سکته دارید، در معرض خطر بیشتری برای سکته مغزی مجدد هستید.
- بیماریهای زمینهای: برخی از بیماریهای زمینهای، مانند فشار خون بالا، دیابت و بیماری قلبی، خطر سکته مجدد را افزایش میدهند.
- سبک زندگی: سیگار کشیدن، چاقی و عدم فعالیت بدنی همگی خطر سکته مجدد را افزایش میدهند.
پیشگیری از سکته مغزی مجدد:
بهترین راه برای پیشگیری از سکته مجدد، کنترل عوامل خطر است. این شامل:
- کنترل فشار خون: اگر فشار خون بالا دارید، مهم است که آن را با دارو و یا تغییرات در سبک زندگی مانند رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، کنترل کنید.
- کنترل کلسترول: اگر کلسترول بالا دارید، مهم است که آن را با دارو و یا تغییرات در سبک زندگی مانند رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، کنترل کنید.
- کنترل قند خون: اگر دیابت دارید، مهم است که قند خون خود را با دارو و یا تغییرات در سبک زندگی مانند رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، کنترل کنید.
- ترک سیگار: سیگار کشیدن خطر سکته را به طور قابل توجهی افزایش میدهد. ترک سیگار یکی از مهمترین کارهایی است که میتوانید برای کاهش خطر سکته مغزی مجدد انجام دهید.
- حفظ وزن سالم: اگر چاق هستید، کاهش وزن حتی به مقدار کم میتواند به کاهش خطر سکته مجدد کمک کند.
- فعالیت بدنی منظم: ورزش منظم میتواند به کاهش خطر سکته مغزی مجدد کمک کند.
- مصرف یک رژیم غذایی سالم: خوردن یک رژیم غذایی سالم که سرشار از میوهها، سبزیجات و غلات کامل باشد و چربیهای اشباع شده، کلسترول و سدیم کمی داشته باشد، میتواند به کاهش خطر سکته مغزی مجدد کمک کند.
- مدیریت استرس: استرس میتواند خطر سکته را افزایش دهد. یافتن راههایی برای مدیریت استرس، مانند یوگا، مدیتیشن یا گذراندن وقت در طبیعت، میتواند مفید باشد.
- مصرف دارو طبق دستور پزشک: اگر برای بیماریهای زمینهای مانند فشار خون بالا، دیابت یا بیماری قلبی دارو مصرف میکنید، مهم است که آنها را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
اگر سکته مغزی را تجربه کردهاید، مهم است که با پزشک خود در مورد نحوه کاهش خطر سکته مجدد صحبت کنید. پزشک شما میتواند به شما در ایجاد یک برنامه درمانی مناسب برای شما کمک کند.
طول عمر بعد از سکته مغزی
امید به زندگی بعد از سکته به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- نوع سکته مغزی: به طور کلی، افراد مبتلا به سکته مغزی ایسکمیک در مقایسه با سکته هموراژیک، طول عمر طولانیتری دارند.
- شدت سکته مغزی: سکتههای مغزی شدیدتر معمولاً به آسیب مغزی بیشتری منجر میشوند و امید به زندگی را کاهش میدهند.
- سن: امید به زندگی افراد جوانتر پس از سکته بیشتر از افراد مسنتر است.
- سلامت کلی: افراد دارای سلامت کلی خوب در مقایسه با افرادی که مشکلات سلامتی دیگری دارند، پس از سکته طول عمر طولانیتری دارند.
- دسترسی به مراقبتهای پزشکی: افرادی که به مراقبتهای پزشکی با کیفیت بالا دسترسی دارند، در مقایسه با افرادی که به این مراقبتها دسترسی ندارند، پس از سکته مغزی طول عمر طولانیتری دارند.
- توانبخشی: توانبخشی بعد از سکته میتواند به بهبودی و افزایش کیفیت زندگی کمک کند و در نتیجه ممکن است امید به زندگی را نیز افزایش دهد.
بر اساس آمار، امید به زندگی متوسط بعد از اولین سکته حدود 5 تا 7 سال است. با این حال، این فقط یک میانگین است و امید به زندگی فردی میتواند به طور قابل توجهی از این مقدار بیشتر یا کمتر باشد.
در صورتیکه شما تحت نظر یک پزشک متخصص مغز و اعصاب مجرب قرار گرفته باشدی و طبق دستورات تجویز شده عمل نمایید قطعا میزان مشککلات ناشی از سکته بسیار کمتر خواهد بود به همین دلیل نیز ما پزشکان متخصص در مرکز تخصصی ویستان در غرب تهران را به شما پیشنهاد می کنیم.کافی اس با مشاوران ما جهت دریافت نوبت در تماس باشید.
آیا سکته مغزی خوب می شود؟
در حالت کلی، سکته مغزی قابل درمان نیست. با این حال، با درمانهای مناسب، میتوان بسیاری از عوارض سکته را بهبود بخشید و به فرد کمک کرد تا عملکرد خود را بازیابی کند و زندگی طولانیتر و کاملتری داشته باشد.
هدف از درمان سکته مغزی:
- کاهش آسیب مغزی: این شامل درمان سریع سکته مغزی برای جلوگیری از مرگ بیشتر سلولهای مغزی است.
- پیشگیری از سکته مغزی مجدد: این شامل کنترل عوامل خطر سکته مغزی مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا و دیابت است.
- بهبودی: این شامل کمک به فرد برای بازیابی عملکرد و تواناییهایی است که ممکن است در اثر سکته مغزی از دست داده باشد.
انواع درمان سکته مغزی:
- دارو: داروهایی برای درمان سکته مغزی و پیشگیری از سکته مجدد وجود دارد. این داروها ممکن است شامل داروهای حل کننده لخته خونی، داروهای کاهش فشار خون، داروهای کاهش کلسترول و داروهای رقیق کننده خون باشد.
- جراحی: در برخی موارد، ممکن است برای برداشتن لخته خونی یا ترمیم رگ خونی آسیبدیده، جراحی لازم باشد.
- توانبخشی: توانبخشی بعد از سکته میتواند به فرد کمک کند تا عملکرد و تواناییهایی را که ممکن است در اثر سکته از دست داده باشد، بازیابی کند. این ممکن است شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی باشد.
برای بهبودی بیشتر و سریعتر بعد از سکته شما باید به یک پزشک متخصص مغز و اعصاب و نیز متخصص طب فیزیکی و توانبخشی برای بازگشت توانایی های از دست رفته خود ،مراجعه نمایید.
بهترین پزشکان ما در مرکز تخصصی ویستان برای این امر در خدمت شما عزیزان هستند.